گروه جغرافیا (تنکابن)

جغرافیا علمی برای بهتر زیستن

گروه جغرافیا (تنکابن)

جغرافیا علمی برای بهتر زیستن

کاربرد مدلهای مکانیابی با استفاده از GIS

کاربرد مدلهای مکانیابی با استفاده از GIS

تعریف مکانیابی

 

انتخاب مکان مناسب برای یک فعالیت در سطح شهر یکی از تصمیمات پایداری برای انجام یک طرح گسترده است که نیازمند تحقیق در مکان از دیدگاه  های مختلف می باشد از آنجا که مکان یابی نیاز به اطلاعات و اهمیت زیادی دارد ، حجم بزرگی از اطلاعات جزئی برای معرفی مکانهای مختلف باید جمع آوری ، ترکیب و تجزیه و تحلیل شوند تا ارزیابی صحیحی از عواملی که ممکن است در انتخاب تأثیر داشته باشند صورت پذیرد. بنا بر این درمقیاس شهر مکان یابی فعالیتی است که قابلیت ها و توانایی های یک منطقه را از لحاظ وجود زمین مناسب و کافی و ارتباط آن با سایر کاربری های شهر برای انتخاب مکانی مناسب برای کاربری خاص مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد(کریمی، 9:1382)

 

قابلیت ها و توان های یک مکان با توجه به این که برای چه مفاهیمی در نظر گرفته شود متفاوت خواهد بود، بنا بر این بسته به نوع کارکرد مورد نظر باید شاخص ها با  معیارهایی تلفیق شود تا توان مکان با توجه به آن مورد بررسی قرار گیرد.

 

این شاخص ها و معیار ها نسبت به نوع کاربرد متفاوت هستند اما  همه آنها در جهت انتخاب مکان مناسب همسو می شوند ؛ استفاده از این شاخص ها نیاز به داشتن اطلاعات صحیح و کامل  از مکان دارد و دستیابی به اطلاعات نیازمند تحقیقات گسترده و جامع می باشد. بطور کلی مکان یابی فعالیتی است که استعداد های فضایی و غیر فضایی یک سرزمین را شناسایی کرده وامکان انتخاب مکان مناسب برای کاربری  خاص را فراهم می اورد.

 

مدل بولین

در مدل بولین ( دو دویی) ترکیب منطقی ارزش نقشه بصورت ‹‹ بلی›› و ‹‹ خیر›› می باشد. به عبارت دیگر در این مدل، عضویت در یک مجموعه بصورت یک ( عضویت ) و صفر ( عدم عضویت) بیان می شود، نه بصورت احتمال و امکان.

جبر بولی از اپراتورها ی AND,OR,XOR,NOT  برای دیدن اینکه آیا شرط مخصوص درست است یا غلط استفاده می کند .

 

حاصل عمل منطقی AND, بر روی چند نقشه معادل عمل ضرب آن نقشه ها می باشد. عمل منطق OR بر روی دو نقشه یاد شده را می توان از طریق عمل ریاضی جمع به نتیجه رساند.

 

بطور کلی در انتخاب یک مکان برای یک فعالیت خاص می توان به وسیله این مدل مکانیابی کرد که در این مدل انتخاب یک مکان یا مناسب(یک) یا نامناسب(صفر) و حالتی غیر از این را نمی توان متصورشد .

 

مثال  . . . . . . . . . . . . .

 

اگر معیار ارزشیابی برای مکانیابی برای احداث یک مدرسه جدید تراکم جمعیتی و فاصله از مدارس موجود در نظر بگیریم ، بر این اساس از منطقه مورد مطالعه  نیاز به دو نقشه خواهیم داشت .

 

1-     نقشه تراکم جمعیتی منطقه مورد مطالعه ( ساختار نقشه رستر)

2-     نقشه فاصله از مدارس موجود ( ساختار نقشه رستر)

 

در نقشه فاصله از مدارس موجود کلیه محدودهایی ( پیکسلها) که فاصله کمتر از دو کیلومتر دارند بعنوان مناطق ( پیکسلهای ) نامناسب  و ارزش برابر با صفر دریافت خواهند کرد و مناطقی که  در فاصله بیشتر از دو کیلومتری  قرار دارند بعنوان پیکسلهای مناسب و ارزش برابر یک دریافت خواهند کرد.

و درمورد تراکم جمعیتی هم پیکسلهای که در مناطق پر تراکم قرار گرفته اند بعنوان پیکسلهای مناسب(1) و محدوده های که نشان دهنده تراکم کمتری از جمعیت باشند پیکسلهای آن محدوده ارزشی برابر با صفر یا نامناسب  دریافت خواهند کرد .

 

پس دارای دو نقشه با ساختار پیکسلی هستیم  که پیکسلهای انها دارای ارزشهایی (0-1) خواهند بود  

 

 

لایه

نقشه

معیار

ارزش

 

 

جمعیت

تراکم جمعیتی

پر تراکم

1

مناسب

کم تراکم

0

نامناسب

 

مدارس موجود

 

فاصله از مدارس

مجود

بیشتر از دو کیلومتر

1

مناسب

کمتر از دو کیلومتر

0

نامناسب

 

 

در مرحله بعدی با استفاده ار توابع منطقی AND – OR – NOT …  این دو نقشه با هم ترکیب خواهند شد نتیجه  نقشه خروجی مثال فوق  نقشه ای با شرایط زیر خواهد بود

 

Output = ( School < 2000m ) AND (Density < x )

 

بر اساس قاعده فوق در نتیجه تر کیب لایه های ، پیکسلهایی انتخاب میشوند که ارزشهای آن برابر با یک یا (مناسب ) باشند .

 

به همین ترتیب می توان تمام معیارها ی مورد نظر در انتخاب یک مکان یا فعالیت را به صورت نقشه ای که محدوده مناسب و نامناسب را نشان می دهند تهیه کرد و با استفاده از توابع  منطقی و همپوشانی اشتراکی یا اجتماعی ، محدوده ای را مشخص نمود که بر اساس جمیع معیارها ، برای فعالیت مورد نظر مناسب باشد .

مثال ذکر شده یکی از ساده ترین روشهای مکانیابی محسوب میشود که هم دارای معایب و هم دارای مزایایی می باشد . بنابرین نیاز هست تا سایر مدلهای رایج در مکانیابی(تحلیل سلسله مراتبی AHP -همپوشانی شاخص - منطق فازی و ....) مورد بررسی و مطالعه قرار بگیره وبا مقایسه کردن آنها مدل مناسب را جهت حل مسئله انتخاب نماییم .البته باید توجه کرد انتخاب مدل بستگی به سناریو اولیه و پیچیدگی مسئله داره . 

منبع: http://gis4.blogfa.com

 

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد