انسان وآب وهوا (اقلیم):

مقدمه :

یکی از اساسی ترین عوامل درساختار سیاره زمین اقلیم یا آب وهوا است .وبدون شک طبیعت انسان وکلیه مظاهر حیات در سطح گسترده ای متاثر از شرایط آب وهوای است.

رابطة اقلیم و انسان همانند رابطة گهواره با نوزاد می باشد.­­ با­ توجه به شرایط گهواره یعنی اینکه گرم و لطیف باشد و بستری مناسب برای نوزاد فراهم آورد نوزاد با آرامش و در سلامتی پرورش­خواهد­­ یافت. بعبارت دیگر انسان خواه ناخواه تحت شرایط اقلیمی محیط پیرامون خود قرار می گیرد و این اقلیم است­که نوع معیشت و راه تامین نیازهای وی را معین می­نماید. و مثال دیگر اینکه فردی که در مناطق مرکزی ایران مثلا یزد زندگی می کند نسبت به فردی که در شمال و در سواحل جلگه ای گیلان زندگی میکند از اقلیم متفاوتی برخوردار است و به گونه ای متفاوت باید با اقلیم محل زندگی خود دست و پنجه نرم کند لذا کلا شیوة معیشت و حتی فیزیک بدنی این دو فرد نیز با هم متفاوت خواهد بود. اقلیم عاملی است که بر تمامی اشیا و فعالیتهای بشر تاثیر میگذارد در مقابل انسان نیز همواره باید اطلاعاتی در مورد اقلیم داشته باشد تا در برخورد با آن قادر به تصمیم گیری باشد .

و براین اساس اقلیم یکی از عوامل مهم در زندگی انسان سرزمین ،نواحی زیست شناختی وکل زمین به شمار می آید . چنانکه انسانهای اولیه به ضرورت دستیابی بر آب وغذا هرجا آب وهوا(اقلیم) مناسبی یافته اقامت می گزیده؛وپایه اجتماعات  وتمدنهای اولیه را بنا می نهادند.

وامروز جغرافیا وبلاخص اقلیم شناسی به مطالعه آب وهوایهای مختلف می پردازد؛تا بتواند بهترین محیط برای زیست انسان بیابد وبه برنامه ریزی آن محیط بپردازد.

آب وهوا  یا (اقلیم ) چیست:

اقلیم (climate) واژه عربی است که از کلمه یونانی کلیما (climat) گرفته شده .ودر زبان فارسی به معنی آب وهوا می باشد ودر زبان اروپایی واژه ی کلیماتولوژی بکار می رود.

وضع هوا ،پیوسته تغییر می کند ؛اما معمولا در هر مکان مشخص در طول سال یک هوای معین به دفعات بیشتر جابه جا می شود واین هوا در آن منطقه آب وهوای آن منطقه به حساب می آید.

پس آب وهوا یا اقلیم عبارتست از هوای غالب در یک محل در در درازمدت .

عناصر ووعوامل آب وهوا (اقلیم) :

می توان گفت هم عناصر وهم عوامل اقلیمی در نوع آب وهوا وهم زیست ومحیط انسان تاثیر بسزایی دارد.عناصر آب وهوای یک رابطه بین اوضاع آب وهوا ی یک منطقه است که شامل عناصر زیر می باشد:1.دما 2.رطوبت 3.فشار 4.تابش خورشید (ساعات آفتابی)5.بارش 6.تعداد روزهای ابری 7.باد 8.تبخیر 9.تعداد روزهای یخبندان .که این عناصر مانند عوامل تاثیر بر انسان ومحیط زیست آن در هر منطقه می گذارد. اما عوامل آب وهوای  در تعیین وشدت وضعف نمودها ی آب وهوای موثر اند ؛واین عوامل در ارتباط با موقعیت زمین بررسی می گردد.

می توان گفت که عوامل اقلیمی در تقسیم بندی آب وهوای تایر دارد؛واین تاثیر هم در انسان ومحیط زیست او . عوامل آب وهوا به قرار زیر می باشند:1.عرض جغرافیایی 2.ارتفاع 3.دوری ونزدیکی به دریا 4.وچگونگی قرار گیری در معرض تابش آفتاب.

تقسیم بندی آب وهوا (اقلیم) :

در طبقه بندی آب وهوا های جهان به این گفته الکساندر فون  همبلت بنیان گذار جغرافیا جدید روج کنیم که :پدیده های جهان در عین تنوع ظاهری وحدتی درونی دارند و جغرافیدانان در پی کشف این وحدت درونی هستند.

بر این اساس تقسیم بندیهای آب وهوای را می توان به صورت قدیمی به 3صورت  تقسیم بندی کر د :1توصیفی 2.ژنتیکی 3.کاربردی .که اقلیم شناسا ن قدیم بیشتر جنبه کاربردی آب وهوا را توجه می کردند.

یعنی اینکه آب هوا را بر اساس آثار ظاهری آن بر روی پدیدهای دیگر تقسیم می کنند.مثال ،آب وهوای ساوان  به نوعی اقلیم گفته می شود که سبب به وجود آمدن پوشش گیاهی  ساوان می شود.

در کل تقسیم بندی آب وهوا (اقلیم ) کار دشواری است چون کسی که می خواهد به طبقه بندی کردن بپردازد به معیارهای مختلفی را مد نظر قرار می دهد .

اما در تقسیم بندی آب وهوایی باید روی دو مساله تاکید کرد:1.تعیین معیارهای لازم جهت طبقه بندی 2.تعیین مرز بین دو گروه یا ناحیه آب وهوای .

بحر حال در این تحقیق برای تقسیم بندیهای آب وهوا ما دو نوع از این تقسیم بندیها را مد نظر قرار می دهیم که شامل تقسیم بندی آب وهوای آرتور ان استالر ودومی طبقه بندی کوپن است.

در تقسیم بندی استرالر آب وهوا رابه سه دسته تقسیم بزرگ تقسیم کرده است ؛که به قرار زیر می باشد :1.آب وهواهای عرض جغرافیایی پایین (low-latitude climates) که شامل توده هوای حاره ،همگرایی میان حاره (ITC) ودر حدود عرض جغرافیایی صفر تا 30درجه عرض شمالی جنوبی .

2. آب وهواهای عرض جغرافیایی میانه (mid-latitude climates) که به عنوان منطقه واکنش شدید بین منطقه اول وسوم  می باشد ؛ودر عرض 30تا60درجه می باشد.

3. آب وهواهای عرض جغرافیایی بالا (high-latitude climates) که تحت تاثیر توده هوای قطبی وشمالگان قرار می گیرد ودر عر60در جه به بالا ،وبیشتر در نیمکره شمالی .

با توجه به اینکه این تقسیم بندی به اجزائ کوچک تر تقسیم می شود ،وبا توجه به تقسیم بندی کوپن از ذکر آنها خوداری می کنیم.

تقسیم بندی کوپن که شامل 5گروه بزرگ می باشد :1.آب وهوای مرطوب حاره (A) 2.آب وهوای مرطوب معتدل (C) 3.آب وهوایهای سرد (D) 4.آب وهواهای بسیار سرد(E)5.آب وهوای خشک ونیمه خشک (B).

تقسیم بندی آب وهوای استرالر	تقسیم بندی آب وهوای کوپن
آب وهواهای عرض جغرافیایی پایین (low-latitude climates)	آب وهوای مرطوب حاره (A)- آب وهوای خشک ونیمه خشک (B)
آب وهواهای عرض جغرافیایی میانه (mid-latitude climates)	آب وهوای مرطوب معتدل
آب وهواهای عرض جغرافیایی بالا (high-latitude climates)	آب وهوایهای سرد (D) 4.آب وهواهای بسیار سرد(E)

باارائه این تقسیم بندیهابه این نتیجه می خواهیم برسیم که درهرنوع تقسیم بندی اقلیمی مهمترین عامل عرض جغرافیایی  که درتعیین وتشخیص نوع آب وهوای سیاره زمین میباشد.وبعدازآن نقش ناهمواریهایاارتفاع ودوری ونزدیکی به اقیانوسها(رطوبت)وچگونگی قرارگیری درمعرض تابش آفتاب برمیگردد.واین عوامل وپدیده های طبیعی به عنوان عوامل تقسیم بندی آب وهوای کره زمین به دومنطقه جداگانه مختلف دردو نوع شکل مختلف ازلحاظ پوشش گیاهی وخاکی وجانوری واقتصادی وازهمه مهمترانسانی فرهنگی به وجودآورده است.

انسان و آب وهوا :

از دوره باستان تاثیرات عوامل آب وهوا در پدیدها انسانی وطبیعی همواره مورد توجه بوده ؛آنچنان که مورده توجه ومطالعه خاص فلاسفه ودانشمندان قدیم از جمله ارسطو ابن خلدون که :هردو به تاثیرات عمیق آب وهوا در همه فعالیتها وتلاشهای انسانی معتقد بوده اند.

پس عامل آب وهوا بیش از دیگر عوامل در نوع وشکل زندگی انسانها ود دیگر عوامل طبیعی تاثیر گذار است.

می توان گفت که از ششم قبل از میلاد تا کنون هیچگونه تغییر اساسی در آب وهوای سیاره زمین صورت نگرفته ؛اما در مطالعاتی انجام شده در 70سال گذشته نوساناتی در آب وهوایی در فصول مختلف بوجود آمده ازجمله سیل ویران گر پاکستان در سال 2010میلادی که یک نمونه بارز در این مورد می باشد.که نقش انسانها درتغییرات آب وهوای  بسیار چشمگیر می باشد.

حال بر اساس تقسیم بندی آب وهوای که انجام شد به نقش آب وهوا بر انسان می پردازیم .

1.مناطق آب وهوای  عرض جغرافیایی پایین :این منطقه را می توان از مدار صفر درجه (خط استوا) تا 30در جه در شمال وجنوب کره زمین قرار دارد وتحت جریانات آب وهوای حاره ومیان حاره وهمگرای میان حاره قرار می گیرند.

در این عرضها اکثر بیابانهای دنیا وجود داند .در این مناطق بیشترین درجه زاویه خورشید به علت قرار گیری در مرکز کره وانحنای کره زمین  که باعث جذب بیشترین انرژی به سطح زمین می شود.تقریبا 25%از سطح زمین را مناطق حاره ونیمه حاره اشغال کرده اند.بر اساس تقسیم بندی کوپن این نوع آب وهوا به مناطق  جنگلی حاره یا همیشه سبز معرف هست ؛که با آب وهوای ساوانی  تطبیق می کند.تقسیم بندی دیگراز این نوع آب هوا به دودسته تقسیم کرد مناطق بارانی و مناطق غیر بارانی .

ازلحاظ خاک مناطق حاره به علت پوشش گیاهی زیاد بسیار مرطوب بوده بر عکس آن در ساوانها به علت خشکی وکمی پوشش گیاهی خاکهای خشکتر از منطقه حاره است ؛خاکهای این مناطق لیمنونهای قرمز ،خاکهای سرخ ،خاکهای سرخ لاتریتی ،خاکهای سرخ لاتریتی .خاکهای سرخ ساوانی  لیمنون های سرخ وخاکهای لاتریتی .

خاکهای مناطق حاره به علت پوشش گیاهی زیاد که طول عمر آنها به هزاران سال می رسد ،وپر آب ترین رود خانه های جهان را در خود جای داه است . از لحاظ کشاورزی در این دومنطقه دو جور کشاورزی  وجود دارد  مانند مرکبات در در مناطق حاره و انگور در مناطق ساوانی  .

مردم منطقه حاره به علت پوشش گیاهی زیاد وخاک مناسب این جنگلها به پاکسازی این مناطق داست می زند وبانابودی جنگلهاها به  امر کشاورزی دست می زنند ود مناطق بیرون از حاره (ساوانها) در مناطق که دارا آب کافی وخاک مناسب به کشاورزی دست می زنند ود مناطقی که از لحاظ آب وهوای وخاک مناسب نیست با استفاده از تکنولوژی  روز دنیا به کار مبادرت می کند مانند در عربستان. می شود گفت که این عرض جغرافیایی در امر کشاورزی سرآمد بقی عرضها باشد.

ازلحاظ اقتصادی این دومنطقه با دارا بودن منابع زیر زمینی و طبیعی دارای پناسیل بالای می باشد. ازلحاظ تمدن وآثار تاریخی وجزایر وکویرها برای جذب توریست ومنابع زیر زمینی مانند نفت ونیروی کار ارزان وبازار مناسب برای تولید ومصرف .

در این عرض جغرافیایی حدود یک سوم مردم جهان زندگی می کنند؛مردم در این مناطق در ارتفاعات زندگی می کنند واین هم بخاطر نوع آب وهوای این مناطق می باشد .مردم اکثرا در ساخت خانه ها خود از مصالح طبیعی محیط اطراف خود استفاده می کنند.واز لحاظ ظاهری مردمی باپوست سفید ،زرد وتیره می باشند؛وباریک وطویل بودن چشم بعضی از مردم در این عرض بخاطر سازش با آب وهوای این مناطق می باشد. ودر مناطق برون حاره به علت حکمیت آب وهوای گرم وکمبود بارش وخاک نامناسب و قرار گرفتن اکثر بیابانهای در آن  جمعیت کم ؛وجمعیت بیشتر در حاشیه های این مناطق ودر واحه ها ورودخانه ها وجود دارد.

آب وهوای گرم ومرطوب در این مناطق باعث شده که فعالیتهای انسان را محدود کرده ؛وبه این علت تعریق وتعرق  در ساکنین این مناطق بالا بوده ویک نوع رخوت وسستی در آنها می شود.در این مناطق به علت رطوبت و گرمای زیاد بیماریهای زادی مردم این مناطق راتحدید می کنداز جمله مالاریا ورماتیسم.واین گفته معرف منتسکیوکه :که سروران از شمال می آیند وغلامان از جنوب ،ومی توان علت اصلی آن آب وهوای این مناطق می  باشد.

این مناطق به عنوان قطب تمدن وفرهنگ ساز دنیا شناخته می شود؛تمدنهای بزرگی  که در چین ،هند افریقا وآمریکا جنوبی وجود داشته که امروزه فقط در کتابهای تاریخ یادی ازآنهابرده می شود.

امروزه اکثر شهرهای در این مناطق در غرب وشرق این عرض به وجمود امده اند ونقش پایتخت را به خود گرفته اند وبیشترین جمعت را در خود جا داده اند.

می شود گفت در این منطقه 2نوع آب وهوا ،کشاورزی ،پوشش گیاهی ،اقتصاد ،و2نوع محیط برای زندگی انسان وجود دارد.

2.آب وهواهای عرض جغرافیایی میانه:

این نوع آب وهوا در عرضهای 30تا 60درجه در شمال و جنوب کره زمین وجودارد .که این نوع آب وهوا در نیمکره شمالی بیشتر تاثیر دارد؛ تا نیمکره جنوبی که به علت وجود اقیانوسها .

این نوع آب وهوا تحت ایستالای مرکز پرفشار جنب حارهای می باشد.درتابستان پرفشار جنب حاره و مدیترانه قرار می گیرد ودر زمستان هم سیکلونها یا موجهای کوتاه وبادهای غربی وتوده هواهای قطبی متاثر می باشد.این عرض با قرار گیری در میانه کره زمین  وازلحاظ موقیعت ،توپوگرافی ،زاویه خورشید و.. نسبت به دو عرض دیگر متفاوت تر وتاثیر پذیری از آنها قرار می گیرد.

به طور که این عرض را می شود تنها عرضی از زمین دانست که می شود ؛فصول مختلف را در آن دید ؛با تمام ویژیگیهای آنها.

خاکهای این این عرض را می توان در سه زیرشاخه تقسیم کرد که به قرار زیر می باشد:

1.خاکهای قهوای جنگلی 2.خاکهای چرنوزیوم استپی 3.وخاکهای بیابانی .

این تقسیمات خود به زیر شاخه ها به زیر مجموعه های جز تر تقسیم می شود، واز لحاظ پوشش گیاهی  این عرض دارای پوشش گیاهی متنوع از جمله گیاهان پهن برگها ،آلش وبلوط وسوزنی برگان دیده می شود.

این عرض جغرافیایی را یکی از بخشهای  پرجمعیت  دنیامی شود  نام برد؛ که بخاطره آب وهوا ،خاک ، موقیت جغرافیای،اقتصاد و... آن .این بخش از جهان به علت قرار گیری در عرض میانه توانسته است مهاجرین زیادی را بخود جذب کنند که به علل بالا می باشد.

این عرض از از نظر شکل وسختار طبیعی شامل منطقی مختلفی می باشد که از سواحل شروع به جلگه ها ، دشتها ، جنگلها ومناطق کوهستانی ختم می شود که هریک ازاین مناطق را می شود با نوع خاص آب وهوای خودشان در نظر گرفت؛ وانسانهای این مناطق بر اساس این نوع آب وهواها  به زندگی وفعلیت خود مشغول هستند وتیپهای مختلف جمعیتی را بوجود می آورند.این عرض جغرافیایی را می شود به صورت دیگر هم تقسیم بندی کرد :کشورهای صنعتی وکشورهای در حال توسه  وجهان سوم .

آب وهای معتدل ومناسب ومحیط آرام باعث شده که انقلاب صنعتی در این عرض به وقوع برسد وباعث پیشرفت انسانهای کل زمین را به ارمغان بیاورد.

این پیشرفتهای صنعتی وکشاورزی  وصنعتی باعث شد که انسانها بجای اینکه به مقابله با طبیعت بپردازد به تغییر محیط برای آسایش خود بر بیاید  ومحیط را باخود طبیق دهد تا خود انسانها ؛این یک نمونه از تاثیر شگرف آب وهوای مناسب وخوب در زندگی انسانها می باشد .این تغییرات که انسان در محیط وآب وهوا ایجاد کرده در مبحث تغییرات اقلیمی به آن پرداخته می شود.

از نظر کشاورزی این عرض به علت خاک مناسب وآب وهای مناسب بسیار رواج داردکه در کشورهای صنعتی به دلیل  پیشرفت تکنولوژی وصنعت کشاورزی به سوی صنعتی پیش رفته ؛مانند گندم زارهای دشت امریکا که بسیار وسیع وپیشرفته وازامکانات بسیار مجهز برخوردارمی باشد .که یکی از بزرگترین تولید کننده گان بزرگ کشاورزی در دنیا می باشد؛ولی در همین عرض کشورهای در حال توسعه وجهان سوم هنوز کشاورزی سنتی را دنبال می کنند وجمعیت زیادی از مردم کشورشان ار در این زمینه مشغول کار دارند.این درحالیست که کشور چون امریکا شاغلین در این زمینه به 5%رسیده است. آب وهواهای این عرض در اقتصاد و فرهنگ واجتماع ساکنین این مناطق تاثیر بسزائی داشته .

موقعیت این عرض باعث شده که دارای آب وهوای مختلف  چون کوهستانی ، جلگه ای ،ساحلی ،مدیترانه ای که هریک از این نوع آب هوا نوع پوشش گیاهی تنوع زیستی واجتماع انسانی پوشش ساختار شهرهاکه از مصالحی استفاده می شود که در زمستان بهترین صورت گرما خانهارا حفظ کرد ؛وخیابانهای وجادهاها وساختار دیگر بر اساس معیارهای آب وهوای این مناطق انطباق داشته باشد. اکثر جمعیت این مناطق به صورت یک نقطه تجمع می کنند واز لحاظ زیرساختارهای شهری زیا د نمی تواند رشد خوبی داشته باشد که به علت توپوگرافی مناطق می باشد.نوع آب هوای کوهستانی باعت شده است که توریستهای زمستانی  زیادی را به خود جذب کرده نوع پوشش گیاهی کوتاه ووجود دامپروری بسیار خوب در این مناطق شده است . نمونه کشور مالت که محصوره در کوه آلپ وکشور فرانسه به عنوان دروازی ورودی آن بحساب میآید این کشور حدود 6000نفر جمعیت دارد .که بخاطر موقعیت وآب وهوای عالی سالانه حدوه500000تا 1000000نفرتوریست دارد .

ودر مناطق جلگه ودشتهای تمام  صنایع وکشاورزی در کنا رودخانهای بزرگ این مناطق شکل می گیرندر نتیجه این مناطق وسواحل یکی از پرجمعیت ترین مناطق این عرض به شمار میآید .

در مناطق معتدل انواع بیماریه مختلفی چون تراخم در آب وهوای مدیترانه ای ووجود طاعون و وبا ومرض سل از مناطق معتدل سرچشمه گرفته. وامروزه مهلک ترین بیماریها که سرطان وبیماریهای روانی در کشورهای توسعه یافته این عرض بیشترین قربانی رامی گیرد.

پس می شود گفت که این عرض براساس عوامل گفته شده بالا به عنوان بهترین مکان برای زیست انسانها شناخت ؛یعنی منطقه دمای بین 18تا21درجه .واین عوامل باعث شده که که انسانهای این عرض از لحاظ قوای فکری بدنی  وفیزیولوژیکی نسبت به انسانهای دو عرض دیگر در ردیف بالای قراربگیرند.مثال در این زمینه می شود در مورد بچه دار شدن افراد که برای بدنیا آمدن بچه در بهترین فصول در بهار وتابستان.

3. آب وهواهای عرض جغرافیایی بالا:

این نوع آب وهوا در عرض 60درجه به بالا می باشد ،وبیشتردرنیمکره شمالی.به دلیل وجودخشکیهای بسیارنسبت به نیمکره جنوبی که اقیانوسها بیشتردراین عرض می باشد.دراین عرض وجودتوده هواهای شمالگان(a)وجنوبگان(aa)قراردارد.وتوده هواهای cp،mp ،cp طوفانهای سیکلونی مکررهمراه است.زمستانهای بسیارطولانی وسخت وفصل بهاروتابستان کوتاه زودگذرمیباشد.این عرض تغییرات سالانه دمای ان بیشترازدوعرض دیگراست مانندسیبری درروسیه که این تغییرات به حدود 60درجه سانتیگراد
(110درجه فارنهایت می رسد).

ریزشهای این منطقه اعظم ان به صورت برف می باشدوباران بیشتر در نواحی مرزی باعرض میاته میباشد.

نوع خاک دریک منطقه را می توان به سه دسته تقسیم کرد:
1-توندرابایخبندان دائمی.2-توندرابدون یخبندان دائمی.3-خاکهای در نوهوموس(خاکهای اب وهوای اقیانوسی)

ودیگر خاکهای این مناطق رامیشودازپدزولها(جنگل سوزنی برگ) راهم نام برد.

ازنظرپوشش گیاهی هم می توان به این ترتیب ازجنگلهای سوزنی برگ توندرا ومناطق قطبی تقسیم بندی کردکه هریک از این  مناطق دارای پوشش گیاهی منحصربه خودشان می باشد.یعنی هرچه به مناطق قطبی نزدیکتر می شویم به علت سرماویخبندان نوع خاک نوع پوشش گیاهی هم کمتر وکوتاهترمیشودکه درمناطق قطبی اثری ازپوشش گیاهی وجودندرد.

این اقلیم برای سکونت انسانهابسیار نامناسب می باشددراین عرض حدود یک دهم (6/16میلیون کیلومتر)کل خشکیهای جهان رادربرمیگیردحدودنیم درصد ازمردم دنیا رادربرمیگیردکه اکثرامردم شمال کانادا آلاسکاآمریکاشمال روسیه وشمال اروپا ایسلندمیباشد.

این سرما به حدی است که گیاهان به ندرت می تواننددران رشدکنندودرنتیجه این عامل درعدم تمرکزجمعیت دراین مناطق می باشد.

ازلحاظ کشاورزی این منطقه یکی ازضعیف ترین عرض میباشد به علت اب وهوای نامناسب وخاک نچندان خوب کشاورزی رشدچندانی نداردوکشاورز هم اکثرا درعرضهای پایین ترونزدیک عرض میانه میباشد.وجمعیت زیادی ندارد.اماازلحاظ دامپروری یکی ازمناطق مساعدوجذب کننده نیروی انسانی زیادی شده است نوع دامپروری هم گوزن شمالی است که امروزه به صورت صنعتی وپرسود درآمده که درکشورهای کانادا وروسیه وشمال اروپا رونق گفته.

صنعت ماهیگیری هم یکی ازصنایع مهم دراین منطقه میباشدوبه ازآن صنعت چوب که یکی دیگرازصنایع پرسوداین عرض می باشدکه فلاندوسوئدرامیتوان نام برد.

افراین هم وجود معادن مهم نفت این منطقه را به یکی ازمهمترین کانونهای جذب سرمایه تبدیل کرده است.امابه علت وجود سرمای زیاد کاراستخراج نفت بامشکل زیاد همراه است.

وجوداین صنایع باعث شده که کشورهای این مناطق بااینکه جمعیت کمی دارند به عنوان کشورهای پیشرفته ومکانهای باآسایش بالا پدید
آوردندوباعث جذب توریست برای مناطق طبیعی وهم مهاجرین زیادی را درخودجذب کنند.

مردم این مناطق هرچندبه علت سرمای زیاداماتوانستندخودرابامحیط هماهنگ کنندوباکمترین هزینه آسایش موردنظرخودشان راپیداکنند.مانندساختن مسکن ومکانهای مختلف آنها باکمترین هزینه وبااستفاده ازانرژی های نووپاک وارزان مانندانرژی گرمایی زمین ونورخورشیدبه گرمایش مورد نظرخودشان دست پیدا کنند.

یکی از جلوه های مهم این منطقه که سالانه توریستهاوجهانگردان زیادی رابه خودجذب می کندشفق قطبی می باشد.

این پدیده در دوقطب زمین ود ر کمربند ی بنام وان آلن رخ می دهد .زما ن این رخداد به فعالیتهای خورشید که تودهای عظیم ی از گازهای شعله ور که به فضای خارج جاری می شود بر میگردد.

این تودهای عظیم  از پروتونها و الکترونها پر انرژی در اطراف پراکنده می شود .واین ذرات باردار با حرکت به سوی زمین تحت تاثیر کمربند وان آلن زمین شده وآنها را در امتداد خطوط میدان مغناطیس زمین قرار می دهد.بطوری دسته های منظم از پرتوهای کیهانی  از دو انتهای کمربند های تابشی وان آلن به طرف زمین سرازیر شده  وباعث افزایش انرژی در قسمتهای بالای جو در قطبها شده وبعث پیدایش بخشهای رنگی ونورانی در آسمان قطبها می شود که شفق گفته می شود.

هرچنداین محیط برای زیست انسان مناسب نیست اماانسانهای این مناطق مانند اسکیموها خودشان رابامحیط سخت هماهنگ کرده چون دارای یک قشرضخیم چربی درزیرپوست بدنشان میباشند.

ازبیماریهای رایج در این مناطق کمبود ویتامین Cاست که به علت فقدان سبزیجات تازه وشیوع بیماری اسکوربیت میباشد.

تغییرات اقلیمی :

حال مختصری در مورد نقش انسان  در تغییرات اقلیمی می پردازیم ،هرچند این مطالب کم  اما سعی شده که از نقش انسان در این تغییرات را به نفعی روشن کنیم .(برای اطلاعات بیشتر رجوع شود به کتاب تغییر اقلیم .دکتر قاسم عزیزی.).

در توجیه اقلیم ومقایسه آن با وضع هوا و دوره های اقلیمی اشاره کردیم که اقلیم یا آب وهوا و وضعیت کلی هوا یک منطقه را نشان می دهد،کمتر دستخوش تغییر واقع می شود ومستقل از زمان است.این نکته در مورد فراینده های درازمدت  اعتبار چندانی ندارد؛ اسناد ومدارک تاریخی نشان می دهد که آب وهوا در طول هزاران ومیلیونها سال گذشته تغییرات ی اساسی کرده است که طی آن سالهای گرم جای دوره های سرد راگرفتند ودوره های خشک ومرطوب پیوسته با دوره های سرد خشک در تناوب بوده اند.

نوسانات اقلیمی حتی در 200سال اخیر که آمار و دادههای هواشناسی در مورد آن موجود است،بسیار ملموس بوده اند.این تغییرات را دانشمندان به تلاطم و امواج سطح دریا تشبیه کرده اند.

موضوع تغییرات اقلیمی در طول قرون گذشته ،با روند گرم شدن مین از حدود آخرین دهه قرن 19شروع شدوتا دهه چهارم قرن 20ادامه پیدا کرد ،هرچند برای نخستین بار در سال 1911روند گرم شدن هوای زمین مطرح شد.

اما نقش انسان را در همراهی ومساعدت با تغیییرات اقلیمی نباید نادید گرفت .این نقش عمد تا به دلیل اضافه کردن دی اکسید کربن وایجاد گازهای گلخانه ای که بخاطر بیش از اندازه سوختهای فسیلی به داخل جو به عنوان عامل تاثیر گذار در این تغییرات دانست.

گفته می شود که تثیر انسان بر روی اقلیم منطقه وحتی جهان  ،با شروع دوره صنعتی اخیر آغازشده اما نباید این گفته را بپذیرم چون شواهدی وجود دارد که دال بر این موضوع است که انسانهای کره زمین از هزاران سال پیش محیط را تغییر داده اند.آنها با استفاده از آتش وچرای بیش از حد سرزمینهایبه وسیله حیوانات اهلی شده خود باعث کاهش واز بین بردن پوشش گیاهی در سطح کره زمین را آغاز کردند.وبا ازبین بردن پوشش گیاهی در سطح زمین باعث تغییر فاکتورهای مهم اقلیمی همچون آلبدوی سطح زمین ،میزان تبخیر وباد سطحی شده است.

یکی دو مورد از نقش انسان ازدر تغییرات اقلیمی به صورت خلاصه بیان می شود .دی اکسید کربن ناشی از فعالیتهای انسان می باشد ؛چون با افزایش مقدار دی اکسید کربن جو باعث تغییرات اقلمی شده است.

با افزایش 2برابری دی اکسید کربندر جو دمای جو حدود 5در جه سانتی گراد بالا می رود؛این افزایش دی اسید کربن به علت سوختهای فسیلی می باشد.این فرایند باعث به وجود آوردن مکانیسم گلخانه ای در کره زمین می باشد .در مکانیسم گلخانه ای جو حدود 35 نوع گاز وجود دارد ویکی دیگر از گازهای مهم که بوسیله انسان باعث افزایش گرمای کره زمین می شود گاز هیدرو کربن متان است.نمونه این ازایش گرما ذوب شدن یخچالهای قطبی می باشد که با بالا آمدن آب اقیانوسها خسارات زیادی  به بعضی از مناطق جهان از جمله هلند شده است.

وامروزیکی دیگرازتغیرات اقلیمی که باعث ان انسان میباشد.آزمایشات اتمی میباشدکه باعث به وجودامدن زمستانهای هسته ای که باعث پایداری استراتوسفرمیشودباانفجاریک مگا تن ازموادهسته ای 3هزارتن اکسید نیتروژن تولیدمیکند.

امیداست انسانهای کره زمین بتوانند به یک اجماع جهانی دست پیدا کنند تابتوانند به مقابله بااین تغییرات اقلیمی بپردازند وبه یک نتیجه موثربرای نجات زمین دست پیدا کنند.

نتیجه گیری:

انسان ومحیط دو عامل تاثیر گذار وتاثیر پذیر ار یکدیگر می باشدند.تاثیراتی که انسان ومحیط بر دیگر بر یکدیگر می گذارند  دارای جنبه های متفاوتی است. تاثیر انسان بر محیط سبب تغییر ودگرگونی در چشم انداز محیط می شود. باوجود ی که انسان در مواردی خودر بی نیاز از طبیعت وحتی برتر از آن وبرسرنوشت خویش می پندارد،امابه محض قرار گیری در یک محیط خشن طبیعی به این نتیجه می رسد که با تاثیر گذاری بر دونقش کمتری دارد وناچار به قبول شرایط تحمیلی از طرف محیط است.

کیفییت انتشار انسان در محیط جغرایایی از جمله مواردی است که بر انسان تحمیل گردیده است.زیرا محیط ها از نظر امکانات زیست دارای مغایرتهای ومحدودیتهایی هستند که هرکس نمی تواند به میل خود آنها را برگزیند.

این نیاز سبب شده است تا انسان برای ادامه حیات راههای دور ودرازی را بپیماید و در نقاطی که آنها رامناسب تشخیص می دهد اسکان واستقرار یابد.بنابراین انتشار انسان در محیط جغرافیایی پیوسته در حال تغییر ودگرگونی است  واگر فردی قادر باشد که انسانها را در همه جای کره زمین در یک زمان معین نظاره کند.آنان را چون مورچگانی خواهد دید که مدام در حال جابه جایی برای دستیابی به امکان مناسب  هستند.

اسکان واستفرار انسان در محیط های مختلف جغرافیایی نیاز به تطابق بدن او با محیط دارد.هر روزی که می گذرد انسان ناچار می شود به اماکن با شرایط زیست محدوتر رجوع کند و به طریقی خود را با اماکن نامانوس سازگار کند. به همیت لحاظ اماکن اشباع شده از جمعیت ناچار به تخلیه جمعیت  مازاد خود را به سایر نقاط هستند.

نگارنده :علی محمدپورزیدیدانشجوی ارشد اقلیم شناسی دانشگاه آزاد چالوس

منابع وماخذ: 1.هواواقلیم شناسی.دکترامین علیزاده.دکتر غلامعلی کمالی .دکترفرهادموسوی .دکترمحمدموسوی بایگی.انتشارات فردوسی مشهد.چاپ سیزدهم .زمستان1388

2.مبانی آب وهواشناسی .دکتر محمد رضا کاویانی .دکتر بهلول علیجانی .انتشارات سمت

3.مبانی اقلیم شناسی .دکتر ابراهیم جعفر پور .انتشارات پیام نور

4.اصول ومبانی جغرافیای جمعیت .پرفسور جان ای –کلارک. دکتر مسعود مهدوی.نشر قومس

5.جغرافیای خاکها .دکتر پرویز کردوانی .انتشارات دانشگاه تهران.چاپ دهم 1387

6.تنظیم شرایط محیطی ج2.امیر شکیبا منش –مهشید قربانیان .انتشارات طحان .چاپ چهارم 1389

7.شناخت وفلسفه جغرافیا .دکتر حسین شکوهی .انتشارات پیام نور .چاپ یازدهم .1384

8.مبانی علم جغرافیا .دکتر علی اصغر نظری . انتشارات پیام نور. چاپ سوم .1377

9.کلیات قارها.دکتر رحیم مشیری . انتشارات پیام نور.چاپ دوم .137

10.فصلنامه تحقیقات جغرافیایی شماره 79.زمستان 84.سال بیستم شماره 4.

11. مبانی آب وهواشناسی.دکتر پریدخت فشارکی .نشر قطره .چاپ سوم.1374.

12. تغییراقلیم.دکترقاسم عزیزی.نشرقومس.چاپ اول 1383

13. شناخت وفلسفه جغرافیا .دکتر حسین شکوهی .انتشارات گیتا شناسی.