گروه جغرافیا (تنکابن)

جغرافیا علمی برای بهتر زیستن

گروه جغرافیا (تنکابن)

جغرافیا علمی برای بهتر زیستن

حریم هیچ گسلی در تهران رعایت نشده است

موقعیت گسل‌های تهران یکی از بزرگترین دغدغه‌های کارشناسان شهرسازی و علم زلزله است که با افزایش بلند مرتبه‌سازی در این محدوده فراتر رفته و به یک بحران تبدیل شده است. به گزارش خبرگزاری فارس، هر چند صحبت‌های اخیر مسئولان شهری مبنی بر تعیین حریم گسل‌ها در طرح تفصیلی و ایجاد ساخت و سازها در چارچوب ضوابط جرقه‌هایی از امید را برای کاهش خطرات ناشی از زلزله احتمالی به وجود می‌آورد و به قول شفیق، مشاور طرح تفصیلی تهران از تداوم سیکل معیوب شهرسازی در این محدوده ها جلوگیری می‌کند؛ اما واقعیتی که وجود دارد و نگران کننده نیز هست، این است که تاکنون درصد بالایی از ساخت و سازها روی گسل صورت گرفته است. به گونه‌ای که کارشناسان علم زلزله آن را تهدیدی جدی برای تهران بر می‌شمارند.
   بهرام عکاشه، پدر علم زلزله ایران، از جمله این افراد است که تندترین انتقادها را در این رابطه داشته و معتقد بوده دامنه خسارات را با این اقدام به 100 رساندند. وی می گوید: حریم هیچ گسلی در تهران رعایت نشده و این موضوع با توجه به نوع ساخت و سازهایی که در این محدوده صورت گرفته نگرانی ها را عمیق‌تر می‌کند.
   پدر علم زلزله ایران، در این رابطه چنین تحلیل می‌کند که سبک شهرسازی و ارتفاع ساختمان‌ها در حریم گسل از اهمیت بالایی برخوردار است که این موضوع در تهران به فراموشی سپرده شده و جایی که نباید بلندمرتبه سازی صورت می گرفته، برج‌های چندین طبقه ساخته‌اند.
   عکاشه، می‌گوید: اولا انتخاب تهران برای پایتخت شدن اشتباه بوده و نکته دوم این که فارغ از این مساله، با توجه به موقعیت جغرافیایی آن از نظر زلزله خیز بودن بلندمرتبه سازی در محدوده استقرار گسل‌ها صورت می‌گرفت؛ چرا که این موضوع دامنه تخریب را در گسترده‌ترین سطح افزایش می‌دهد و شاید اگر شاهد اوج گرفتن ساختمان ها در محدوده استقرار گسل‌ها نبودیم نگرانی‌ها اندکی کاهش می‌یافت. وی این اهمال و بی‌توجهی را بیشتر متوجه مسئولان شهری می‌داند که در طول شکل گیری تهران و مهمتر از آن توسعه ارضی آن طرح و برنامه جامعی را در این رابطه تهیه نکردند تا راهبردهایی را برای ساخت و ساز مشخص کند.
  
   عکاشه می‌گوید: بیش از 200 سال از عمر تهران می گذرد و نزدیک به 60 شهردار هم برای مدیریت آن سرکار آمده‌اند؛ ولی هیچ کدام به این موضوع توجه نکرده‌اند و هیچ کدام از آنها حریم گسل‌ها را جدی نگرفته‌اند. انوشیروان محسنی بندپی، نائب رئیس فراکسیون مدیریت شهری، از جمله این افراد است که می‌گوید: چنان که در تهران زلزله‌ای رخ دهد امدادرسانی با مشکل جدی مواجه خواهد شد. وی می‌افزاید: بیشتر کوچه‌هایی که بلند مرتبه سازی در آنها صورت گرفته تنگ و باریک بوده و امدادرسانی را دشوار می سازند و این در حالی است که در بسیاری از آنها امدادرسانی غیرممکن است و این موضوع دامنه خسارات را به 100 درصد می‌رساند که اتفاق بدی است. موضوعی که در حال حاضر نیز امدادرسانی را با مشکل مواجه کرده است.

وقوع زلزله مخرب در تهران قطعی است

"ریچارد استر" محقق و استاد موسسه معدن و تکنولوژی در نیومکزیکو و رئیس انجمن لرزه شناسی آمریکا به سئوالات گروه فناوریهای نوین خبرگزاری مهر درباره زمین لرزه اخیر ژاپن و احتمالات دانشمندان درباره زمین لرزه ای که ممکن است تهران را به شدت تهدید کند پاسخ داده است.

به گزارش خبرنگار مهر، زمین لرزه ژاپن همه را شوک زده کرد و وقوع سونامی مهیب پس از آن، کشته شدن هزاران انسان و ویرانی شهرهای مختلف این کشور پیشرفته و صنعتی و بدتر از همه تخریب نیروگاه اتمی فوکوشیما دائیچی که نشت مقادیر زیادی مواد رادیو اکتیو به محیط اطراف و آب دریا را در پی داشت طی یک ماه گذشته به یکی از اصلی ترین نقاط تمرکز رسانه های جهان تبدیل شده و کشورهای کمتر توسعه یافته را در نگرانی شدیدی فروبرده است.

دانشمندان نیز در این میان دست از کار نکشیده اند و این فاجعه طبیعی را از زوایا و دیدگاه های مختلف علمی مورد بررسی قرار داده اند تا راهکارهایی برای کنترل نشت مواد سمی و سر و سامان دادن به وضعیت آشفته شهرهای سونامی زده یافته و به بررسی علل زمین لرزه و احتمال وقوع دوباره چنین زمین لرزه ای در جایی دیگر از جهان بپردازند.

ادامه مطلب ...

میزان احتمال وقوع سونامی در کشور

رئیس موسسه ملی اقیانوس شناسی با تاکید بر اینکه سونامی هر 70 تا 100 سال رخ می دهد گفت: از آخرین سونامی که در منطقه مکران رخ داده است 65 سال می گذرد از این رو باید اقدامات جدی تری نسبت به راه اندازی مرکز هشدار سونامی صورت گیرد.
   به گزارش خبرنگار مهر، دکتر وحید چگینی روز سه شنبه در حاشیه نشست تخصصی تجربه سونامی ژاپن، آمادگی برای سونامی مکران در جمع خبرنگاران با اشاره به سونامی سال 1345 در سیستان و بلوچستان اظهار داشت: طبق شواهدی که به دست آمد، ارتفاع موج 5 متر بوده و در برخی مناطق مانند "گواتر" به 13 متر رسیده است. از آنجایی که مرکز این زلزله به پاکستان نزدیک بوده بیشترین تلفات در پاکستان گزارش شده اما در ایران نیز تلفاتی را بر جای گذاشته است.
  
   رئیس موسسه ملی اقیانوس شناسی با تاکید بر اینکه سونامی هر 70 تا 100 سال رخ می دهد، ادامه داد: از آخرین سونامی که در منطقه مکران رخ داده است 65 سال می گذرد از این رو باید اقدامات لازم برای مقابله با این پدیده طبیعی انجام شود.
  
   وی به ویژگیهای سونامی منطقه مکران در سال 1345 اشاره و اضافه کرد: شدت زلزله 3/7 ریشتر گزارش شد و در صورتی که گسل مکران فعال شود و کانون زلزله به سواحل ایران نزدیک باشد خسارات بیشتری متوجه مناطق ساحلی کشور است از این رو باید آمادگی لازم در استانهای هرمزگان و سیستان و بلوچستان صورت گیرد.
  
   چگینی با اشاره به وضعیت ژاپن برای مقابله به سونامی تاکید کرد: ژاپن با در اختیار داشتن امکانات و تجهیزات هشدار سونامی در نهایت با رخ دادن این حادثه طبیعی 30 هزار کشته و مفقود بر جای گذاشت از این رو لازم است تا با فراهم آوردن امکانات مناسب، در صورت فعال شدن گسل مکران به موقع اطلاع رسانی کرد.
  
   وی مدل سازی سونامی با استفاده از روشهای عددی و پیشروی امواج سونامی در سواحل کشور و کشورهای همسایه را از جمله مطالعات این موسسه در زمینه سونامی ذکر کرد و افزود: علاوه بر این اقدام به تدوین نقشه های سیلاب گرفتگی برای شناسایی نقاط امن و پرخطر و تعیین راه های فرار در منطقه مکران شده است.

ادامه مطلب ...

تغییرات آب و هوایی منجر به بروز زلزله می‌شوند

تیمی متشکل از دانشمندان بین المللی در بررسیهای خود دریافتند که تغییرات آب و هوایی می توانند منجر به جابجایی صفحات تکتونیکی زمین و در نتیجه بروز زلزله شوند.محققان استرالیایی، آلمانی و فرانسوی به سرپرستی "جان پیرو ایفالدانو" از دانشگاه ملی استرالیایی کشف کردند که پدیده های مرتبط با تغییرات آب و هوایی قادرند بر روی حرکات صفحات تکتونیکی اثر بگذارند و موجب بروز زلزله شوند. این اولین بار است که یک تیم علمی این فرضیه را ارائه می کند. درحقیقت تا به امروز عکس این مسئله مطرح بود. به طوری که برپایه تحقیقات پیشین، جابجایی صفحات زمین با ایجاد رشته کوههای جدید، انشعابات جدید دریا و ... موجب تغییرات آب و هوایی می شوند.
   این تحقیقات جدید اولین مطالعه ای است که یک ارتباط برعکس را بین این دو پدیده بررسی کرده است. این دانشمندان معتقدند که برای مثال، شدت گرفتن بادهای موسمی در هند مسئول شتاب گرفتن حرکات صفحه تکتونیکی هند شده است. به طوری که در یک دوره زمانی 10 میلیون سال این بادها منجر به افزایش سرعت این صفحه حدود 20 درصد برابر با حدود 8 میلیمتر در سال شده است.
   به گفته این دانشمندان، تغییر جهت و سرعت حرکت صفحات تکتونیکی یک فاکتور کلیدی در بروز زمین لرزه های بزرگی چون زمین لرزه اخیر ژاپن می شود. براساس گزارش Zeroemission، اکنون ارتباط میان پدیده های آب و هوایی و حرکت صفحات زمین می تواند در خصوص تاثیر (هرچند غیرمستقیم) تغییرات آب و هوایی بر روی زلزله ها توضیح دهد.

با سرعتی کمتر از زمین؛ سیاره سرخ سردتر می‌شود

جبه سیاره مریخ احتمالا هر یک میلیارد سال 30 تا 40 درجه سانتیگراد سردتر می‌شود. بر اساس مشاهدات ماهواره‌ای از ترکیبات سنگ‌های آتشفشانی، محققان مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه و دانشگاه پل ساباتیه در تولوز فرانسه پس از بازسازی سیر تکامل حرارت در سیاره مریخ برای اولین در چهار میلیارد سال گذشته به این نتیجه رسیده‌اند.
   این مقادیر نشانگر آن است که روند سرد شدن این سیاره آرامتر از کره زمین است که 70 تا 100 درجه در میلیارد سال بوده و بر طبیعت خاص سیاره زمین تاکید می‌کند که در آن سیر تکاملی حرارت با صفحات تکتونیکی زمین تحت تاثیر قرار گرفته است.
   تاریخچه تحول آب و آب‌وهوا در مریخ در دهه‌های اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. با این حال برای پیگیری سیر تکامل یک سیاره باید تمامیت آن را در نظر گرفت. این موضوع به درک تکامل حرارت و دینامیک کل سیاره در ارتباط با فعالیت آتشفشانی یا تکتونیکی نیاز دارد.
   شکل‌گیری آتش‌فشان‌ها از ذوب شدن بخشی از سنگهای جبه، قسمت بالای این مایعات تفتالی (ماگمایی) و فوران آنها به سمت سطح بیرونی نشات می‌گیرد. ترکیب مایعات تفتالی با فشار، عمق و دمایی که در آن این فوران اتفاق افتاده کنترل می‌شود.
   این ارتباط بین مواد شیمیایی تفتال و شرایط ذوب توسط محققان موسسه تحقیقات فیزیک نجومی و سیارات در مورد مریخ مورد استفاده قرار گرفت. طیف سنج اشعه گاما بر روی فضاپیمای اودیسه به ترسیم نقشه‌هایی از فراوانی عناصر مختلف شیمیایی در سطح سیاره مریخ پرداخته‌است.
   محققان به ویژه بر روی سیلیکون، آهن و توریم تمرکز کردند که در برابر شرایط ذوب حساس هستند. فراوانی این سه عنصر در 12 منطقه آتش‌فشانی مریخ نشانه واضحی از فرآیند ذوب در جبه مریخ در چهار میلیارد سال اخیر بوده‌است. محققان نشان دادند که تغییرات در آهن، سیلیکون و توریم در سنگهای آتش‌فشانی نشانه‌ای از افت دمای جبه در طول زمان، ضخیم‌تر شدن سنگ‌کره در پایه‌ای که دیده ذوب در آن رخ می‌دهد و تولید تفتال در عمق‌های بسیار زیاد است.
   این نتایج می‌تواند سیر تحولی حرارت را در سیاره مریخ بازسازی کند که به گفته دانشمندان با افتی آهسته‌تر در دمای خود پیش می‌رود. دلیل این مساله احتمالا نبود صفحات تکتونیکی در مریخ است.