تاثیر آب و هوا در زندگی انسانی مردم استان بوشهر

جغرافیا را از آن جهت ام العلوم نامیده اند که زادگاه و مهد تولد و پرورش بسیاری از علوم بوده است. هر دانشی که بنحوی با زمین سروکار داشته باشد، یا خود جغرافیا است و یا خاسته از آن است. زمین زیستگاه انسان است، انسان در آن به دنیا می آید ، از آن تغذیه می کند ، در آن زندگی می نماید و بلاخره در آن می میرد. از نظر جغرافیدان محیط عبارت است از زیر بنایی از عوامل طبیعی (محیط طبیعی) با پوششی از محیط انسانی ، و از این جهت است که جغرافیا به دو شاخه اصلی جغرافیای طبیعی و انسانی تقسیم گردیده، به بیان دیگر در جغرافیا نه تنها هیچ تحقیقی جدا از زمین و محیط طبیعی نیست بلکه هر پژوهشی که فاقد این خصیصه باشد دارای ارزش های جغرافیایی نخواهد بود. کار اصلی جغرافیدان توجه به تاثیرات متقابل انسان و طبیعت یا عمل و عکس العمل است. بدین طریق که هر جزء ترکیب دهنده از حیات انسانی و هر پدیده ی طبیعی و انسانی و هر کیفیت ناحیه ای و عوامل بوم و بومی در داخل یک ویا چند شاخه از علم جغرافیا قرار می گیرد و یک نظم ویژه در همه ی پدیده هایی که در داخل یک سرزمین و یا یک مکان جغرافیایی به ظهور می رسد بوجود می آید. در حقیقت فکر جغرافیایی ، توانایی شناخت علل این نظم و وابستگی چهره های طبیعی و انسانی به یکدیگر و دریافت نتایج حاصل از آن است.
در میان عواملی که محیط جغرافیایی را بوجود می آورند بدون شک آب و هوا یکی از مهمترین آن ها است و از مهمترین عوامل زندگی بشر به شمار می رود. منظور از آب و هوا وضع کلی و متوسط هوا در هر ناحیه از سطح زمین است . تفاوت آب و هوا با هوا در این است که هوا زمان معین ومحدودی (مثلا یک ساعت ، یک روز ، یک فصل) را مشخص می سازد مثلا می گوییم هوای امروز سرد یا گرم است، زمستان امسال سرد نبود.
در صورتی که آب وهوا وضع عمومی هوا را به طور مطلق و بدون توجه به زمان مشخص می سازد. مثلا آب و هوای منطقه معتدله گرمتر از منطقه قطبی است. اصولا در هر محیط جغرافیایی بین عوامل طبیعی مساعدت ویا عدم مساعدت آب و هوا بیش از سایر عوامل طبیعی در زمینه گسترش پدیده حیات موثر می باشد.
آب و هوا در شکل زندگی انسان سخت موثر است. آنچه جغرافیدان بنام آب و هوا از آن سخن می گوید پدیده های جوی متنوعی است مثل باد ، باران ، سرما و گرما ، رطوبت ، فشار هوا ، تبخیر ، رعد وبرق ، انقلابات جوی ، نور و تابش خورشید و ... آب وهوا بیش از هر عامل دیگر در نوع و شکل زندگی تاثیر می بخشد . چنانچه خالی بودن فضاهای وسیع در نقاط مختلف دنیا از نقطه نظر پراکندگی توده های انسانی نمایشگر خشونت و عدم مساعدت عوامل آب وهوایی است .
برعکس فشردگی توده های انبوه انسانی در نواحی ویژه جغرافیایی و در قشرهای معین زندگی حاکی از اعتدال و مساعدت مستقیم آب وهوا است . به عبارت دیگر پدیده آب وهوا در چنین نواحی جغرافیایی همواره یک عامل اجازه دهنده برای فعالیت های مداوم انسانی بوده است نه ایجاد کننده محدویت و حاکم بر مرزهای معین ومشخص برای ادامه حیات.
در هر نوع آب وهوا ، جغرافیای انسانی ویژه ایی منطبق با آن بوجود می آید . به کلامی دیگر، خصیصه های مسائل انسانی و تعادل های جغرافیایی بیش از همه به عوامل و شرایط آب وهوایی وابسته است . از این رو لازم است که ضوابط و معیار های جغرافیایی انسانی در سطوح وسیع تر و گسترده تر بر مبنای آب وهوا تعیین گردد و تحت نظام و قاعده معینی درآید.
منطقه مورد مطالعه استان بوشهر با توجه به واقع شدن در عرض های پایین _ بین 27 درجه و 14 دقیقه تا 30 درجه و 16 دقیقه عرض شمالی _ در منطقه ای بسیار گرم و جنوب منطقه معتدله شمالی قرار دارد. با توجه به استقرار استان بوشهر در منطقه فوق حاره ای مهمترین پدیده و فرایند مشهود اقلیمی آن گرمای هواست. این ناحیه تحت تاثیر فشار زیاد عرض های متوسط جغرافیایی قرار دارد و فاقد بارندگی قابل توجه است ولی فرایند تبخیر آن به علت طولانی بودن فصل گرما شدت بیشتری دارد. در فصل زمستان به دلیل هجوم و گسترش جبهه هوای سرد شمالی و دریای مدیترانه به سمت شرق، آب و هوای مناسبی توام با ابر و باران بوجود می آید. آب وهوای این استان از نظر تقسیمات کشوری، در محدوده مناطق خشک و نیمه خشک قرار می گیرد. کوتاه بودن دوره ی بارش و اعتدال دما در این دوره و طولانی بودن دوره ی خشکی به همراه گرمای شدید هوا از مهم ترین ویژگی های آب وهوای استان اند. دمای هوا در ما ه های تیر و مرداد به حداکثر و در ماه های دی و بهمن به حداقل می رسد. یکی از ویژگی های مهم آب وهوایی استان ، پدیده شرجی است.
هوای دم کرده وکم تحرکی که در این حالت هوا از فعل وانفعالات می افتد. با کمال تاسف باید به این حقیقت تلخ اعتراف کرد که از نظر تقسیم بندی اقالیم ، آب وهوای تمام منطقه خلیج فارس از نوع آب وهوای صحرایی است که مقدار باران سالانه آن بسیار کم و منحصر به فصل کوتاه و روز های انگشت شماری است . بخش اعظم بارش استان از اوایل آبان ماه تا اواخر اسفند اتفاق می افتد و ماه های دی و بهمن بیشترین بارش را به خود اختصاص می دهند . بطور کلی  8تا 9 ماه گرم سال را در ناحیه خلیج فارس باید ماه های بی باران دانست.
چنانکه معمول مناطق صحرایی است ممکن است قسمت عمده ای از باران تمام سال در یک یا دو نوبت فرو ریزد و بجای اینکه برکت ایجاد کند خرابی و خسارت بار آورد. علاوه بر کمی بارش ، تبخیر شدید نیز عامل موثر دیگری در بروز خشکسالی است . به همین دلیل ، استان بوشهر هر سه ، چهار سال یکبار شاهد خشکسالی های گسترده یا منطقه ای است.
بر اثر وقوع خشکسالی در دو دهه اخیر ، میلیارد ها ریال خسارت به مردم منطقه وارد شده است. چنانکه ملاحظه شد گرمای زیاد و طولانی و خشکی و نامنظمی بارش و همچنین درصد رطوبت بالا ( شرجی ) از خصیصه های اصلی آب و هوای استان بوشهراند ، که در تمام جوانب زندگی مردم این استان تاثیر گذار بوده اند.
تاثیر آب و هوا در زندگی انسانی مردم استان بوشهر:
بوشهر سرزمینی است که آفتاب را در آن به حراج نهاده اند. جایی که مقاومت در برابر هوای همیشه گرم انسان هایی جدی، با صلابت و و صاحب روحیه دلاوری ساخته است. استان بوشهر برای هر بیگانه در برخورد اول افقی مشترک با ناحیه هرمزگان به دست می دهد، ولی خوب که دقت کنی تفاوت هایی می یابی ، این جا مردم با غریبه خونگرم تر و صمیمی تراند. از نظر مردم شناختی، «بندر بوشهر» دارای مردمی خونگرم، خموش وکم حرف، مقاوم وپرتوان ، زود رنج و کم حوصله ، با محبت و متعصب و در همان اندازه کینه در دل و منتقم ، به کم قانع ودر عین حال با زیاد مسرف و به غیر بیشتر از خودی می جوشد وبر همین اساس « غریب نواز » قلمداد شده است .
عمده ترین مسئله انسان در سواحل خلیج فارس و دریای عمان در کم آبی است. در تمام سواحل باران منحصرا در زمستان می بارد و چه بسا که سال ها بارانی نبارد . باران ها درشت و به صورت رگبار آن چنان فرو می ریزد که در مدتی بسیار کوتاه سیلاب های عظیم براه می افتد و پس از یکی دو ساعت رگبار فرو می نشیند . حیات مردم ساحلی متاثر از همین باران های سیل آسا است. خوب که در رفتار مردم این سامان دقت کنی ، نگرانی از آینده را می بینی .تولید مبتنی بر دیم سهم مهمی در اقتصاد جامعه دهقانی ایران دارد. عدم بارش مناسب در زمان لازم ، بودن یا نبودن خانواده دهقانی را مطرح می سازد . بنابراین روحیه نگرانی از آینده تولید در رفتار های دهقانان نیز موثر افتاده است. امید به آمدن باران و مراسم مربوط به طلب آن و صرفه جویی در آب اساس زندگی دهقانی است. درباره امید بی جا و خرافات در روستاها باید گفت که هزاران سال است که بخش مهمی از اقتصاد کشاورزی ما بر پایه های تصادف و غیر منطقی «اگر باران بیاید» نهاده شده است.
چند سال بی بارانی یا یکسال پر بارانی کافی است که سرنوشت زندگی اجتماعی را در فلات ایران دگرگون کند . بی شبهه ، تولید کشاورزی در جامعه ما که پایه های آن بر «شاید»، «اگر»، «تصادف» یا آمدن یک باران به موقع نهاده شده ، سبب پیدایش نحوه تفکر خاص و روحیه مخصوص در جامعه روستایی گردیده است. بی تردید مناسبات تولیدی و رژیم «ارباب رعیتی» توام با وضع اقلیمی در پیدا شدن روحیه عدم تحرک و انجماد روحی و قناعت و ناایمنی و ترس از فردا و بیم از خشکسالی و وحشت از قحطی و گرسنگی در جامعه روستایی موثر بوده است. کار دیمی نه تنها در حیات روستاییان ما بلکه در زندگی شهری هم وارد شده است ، حتی در ضرب المثل ها و طنزهای ما نیز دیده می شود : « کار دیمی مکن».
اگر آمار و اطلاعات مربوط به شیوع و پراکندگی امراض در مناطق مختلف مورد بررسی قرار گیرد مشاهده می شود که بروز و گسترش آن ها در مکان های مختلف آب و هوایی و فصول چهارگانه و بالاخره با تغییرات درجه حرارت و رطوبت مناسب می باشد و حتی بعضی امراض مربوط به حساسیت های کلیمای بوده و تنها با ادامه زندگی در آب وهوای مناسب ارگانیک پیچیده مشخص، امکان پذیر است. از عوامل مهم آب وهوایی نزدیکی و دوری از دریا و ارتفاع محل از سطح مبنا (سطح دریای آزاد) می باشد و در هر یک از مناطق جغرافیایی و توپوگرافی ، آب وهوایی حاکم است که از نظر پزشکی حائز اهمیت می باشد .
«هواشناسی زیستی» یکی از رشته‌های وابسته به دانش پزشکی و در برگیرنده چند رشته علمی است که تاثیر رویدادهای هواشناسی را بر زندگی بررسی می‌کند. این رشته ارتباط میان تاثیر رویدادهای هواشناسی و پاسخ‌های زیست شناختی به آنها، مانند فرا رسیدن زمستان و افسردگی مزمن، سرما و حمله‌های آسم، آب و هوای داغ و پرخاشگری، نوسانات مغناطیسی زمین و فعالیت خورشیدی و حمله‌های قلبی را بررسی می‌کند. هواشناسان زیستی دریافته‌اند که رفتار، خلق و بهداشت افراد با تغییرات آب و هوایی ارتباط دارند. این تغییرات رسیدن اکسیژن به سلول‌ها را تغییر می‌دهند و موجب تغییر در ترکیبات و فشار خون می‌شود. هواشناسان زیستی بر این باورند که فراوانی بیش از اندازه‌ یون‌های مثبت (مسوول الکتریکی مولکول‌های اکسیژن در هوا) می‌توانند عامل ضعف بدنی، تحریک پذیری، سردردها، اضطراب، بی‌خوابی، کابوس‌های شبانه، بی‌تفاوتی ، تهوع و افسردگی باشد. به نظر می‌رسد که یون‌های منفی، اثر ضعیف‌تری را ایجاد می‌کنند. به لحاظ نظری، این یون‌ها با سروتونین که یک پیام رسان عصبی مغز است ارتباط داشته و تغییر خلق، آرامش بدن و خواب آلودگی را موجب می‌شوند. بر اساس تحقیقاتی که هواشناسان زیستی انجام داده اند برانگیختگی عصبی، اضطراب و افسردگی در تابستان بیشتر دیده می شود ودر بهار به حداقل می رسد. بر اساس همین تحقیقات احساس خوش‌کامی در شرایط بارانی (صرف‌نظر از پاییزی یا بهاری بودن آن) بیشتر است و وضعیت‌های برفی و آفتابی در رده‌های بعدی قرار دارند. همچنین افراد در وضعیت بارانی و برفی بیشتر از وضعیت آفتابی و باران پاییزی احساس انرژی و نیرومندی می‌کنند. برای سطح افسردگی - قطب مخالف خوشکامی -  الگوی تغییرات تقریبا وارونه است یعنی افراد در وضعیت آفتابی به ترتیب بیش از وضعیت برفی، باران پاییزی و باران بهاری افسردگی را تجربه می‌کنند. تجربه برانگیختگی عصبی در وضعیت آفتابی و سپس برفی بیشتر و در وضعیت بارانی کمتر است.
در جنوب سال به دو فصل معتدل ( بهار ) و گرم ( تابستان ) تقسیم می شود و خبری از چهار فصل مانند سایر نواحی ایران نیست . در این ناحیه فصل کوتاه معتدل معمولا با اولین ریزش باران که اغلب اواخر آبان یا اوایل آذر ماه است شروع می شود و تا اواخر اسفند و حداکثر تا نیمه فروردین ادامه می یابد و از نیمه فروردین به بعد فصل طولانی گرما آغاز می شود و در ماه های مرداد وشهریور گرما ی هوا و رطوبت نسبی آن به اوج خود می رسد و تا اواخر آبان بدرازا می کشد. از نظر آب و هوا و درجه حرارت در حاشیه جنوبی دریای مازندران و کرانه های شمالی خلیج فارس و دریای عمان به واسطه رطوبت ناشی از دریا وضعی ایجاد می گردد که با گرمای سایر مناطق ایران قابل مقایسه نیست زیرا گرمای هوا ی سواحل دریا باعث می شود که میزان رطوبت نسبی موجود در جو تا حد قابل تحملی بالا باشد که این حال با رطوبت نسبی کم وخشکی هوا که گرمای فلات را قابل تحمل می سازد اختلاف کلی دارد. در مقایسه گرمای دو حاشیه مذکور نواحی شمالی دریای عمان و خلیج فارس به واسطه نزدیکتر بودن به خط استوا بسیار گرمتر از سواحل دریای مازندران است. هر چه در هوای تنفسی بخار آب بیشتری وجود داشته باشد هوا از اکسیژن کمتری برخوردار است ، در واقع بخار آب موجود در هوا جای اکسیژن را اشغال و از خاصیت تنفسی آن می کاهد به قسمی که در شرایطی که هوا از بخار آب اشباع شده باشد هوا از اکسیژن بسیار فقیر و نتیجتا تنفس بسختی انجام می شود . پس همانطور که هوای خشک و فاقد رطوبت ملالت بار است رطوبت زیاد در هوا احتقان زاست. ... همواره رابطه ای بین دما و رطوبت و تاثیر آن بر پیکر انسان وجود دارد، انسان حرارت های بالنسبه زیاد و کم رطوبت را بهتر از همان دما با رطوبت زیاد تحمل می کند . در هوای خشک و در معرض جریان باد انسان قادر است تا 93 درجه حرارت راتحمل کند بدون آنکه اثری از بیماری و گرما زدگی در او ظاهر شود .
در حالیکه همین انسان بسختی ممکن است حرارت 34 درجه با رطوبت 100 درصد و بدون تبخیر را تحمل نماید . گرمای بیش از حد موجب آماس غده های عرق، عرق سوز، ضعف اعصاب ناشی از حرارت محیط ، خستگی زیاد ، ضعف و تحلیل نیروی بدن و گرمازدگی می گردد. افرادی که مدت های طولانی در گرمای زیاد قرار می گیرند توانائی شان کاهش یافته و فعالیتشان کم می شود . ... در هوای گرم وخشک عمل تعریق و تبخیر از راه پوست بدن شدت بیشتری دارد که نتیجه آن تعدیل حرارت با محیط خارج است و چنانچه هوا گرم و از بخار آب اشباع باشد این عمل بسختی انجام می گیرد. انجام کارهای بدنی در چنین شرایطی مشکل و گاهی غیر ممکن است زیرا فعالیت بدنی موجب ایجاد حرارت بیشتر می شود و چون دفع آن از طریق پوست امکان پذیر نیست (بعلت اشباع هوا از بخار آب) انسان را دچار خفقان می نماید ، ضمنا اشتها به غذا را کاهش داده و در کار دستگاه گوارش و اعصاب تاثیر می گذارد.
زود رنجی و کم حوصلگی انسان جنوبی نیز شاید معلول همین گرمای طولانی و بارش کم بوده است . ... گرمای هوا وشرجی حتی در نحوه گفتار و لهجه مردم این ناحیه نیز تاثیر گذار بوده است. مردم این ناحیه وقت سخن گفتن مطالب را با آهنگ تند یا نا تمام و جویده، جویده ادا می کنند و بسیاری از کلمات و حتی جملات را به صورت مخفف بیان می کنند. به نمونه های زیر توجه کنید:
_ مچیم: من چه می دانم
_ اوسه تا ایسه: از آن ساعت تا این ساعت
_ کارمن: من کار دارم
_ چنن: چه خبر است؟
_ کا: برادر و.... دهها مورد دیگر از این دست.
واین شاید بدان علت بوده که گرمای زیاد و شرجی بیش از حد انسان جنوبی را وداشته تا برای رهایی از گرما و شرجی در حداقل زمان پیام خود را به مخاطبش برساند.
نقش آب و هوا در معماری بوشهر:
بعد از غذا شاید مهمترین نیاز انسان مسکن باشد، جایی که هر فرد قسمت زیادی از عمر خود را در آن می گذراند ، پس دقت در انتخاب مسکن مناسب ضروری است.
به طور کلی عناصر معماری و شکل گیری واحد ها در هر ناحیه متناسب با شرایط اقلیمی و در هماهنگی محیط و جبر طبیعت ساخته شده و از شرایط زیست محیطی مناسبی برخوردار است. میزان دما و رطوبت زیاد منطقه به ویزه در تابستان، از عوامل شکل دهنده ، بافت قدیمی و ترکیب واحد های مسکونی و کوچه های تنگ و باریک و پیچ در پیچ شده است . در طراحی ساختمان های شهری ، روستایی و صنعتی بایستی آب و هوای محل کاملا مورد نظر باشد و نسبت به عرض جغرافیایی ، وضعیت توپوگرافی ، سمت عمومی شیب زمین در جهات جغرافیایی و بالاخره میزان دریافت انرژی خورشیدی در فصل تابستان و برودت زمستان طرحی مناسب ارائه داد. ترکیب متفاوت مسکن ، در نواحی اقلیمی مختلف ، اهمیت تاثیر عوامل آب و هوایی را در شکل دادن به مسکن به خوبی نشان می دهد . فشردگی خانه ها با کمترین سطح نمایان در نواحی سردسیر برای جلوگیری ازنفوذ سرما ، مجاورت پیوسته خانه ها با پنجره های کوچک، دیوار های کلفت در اقلیم گرم و خشک برای جلوگیری از نفوذ تابش آفتاب در تابستان و بر عکس ترکیب باز مجموعه های مسکونی در اقلیم گرم و مرطوب به منظور امکان برقرار شدن جریان هوا در درون مجموعه برای از بین بردن شرایط ناراحت کننده گرما و رطوبت ، همه نشان می دهد که قرن ها انسان سعی در ایجاد مساکنی نموده که بتواند از شدت مشکلات اقلیمی محیط زیست خود بکاهد و در عوض از جنبه های مطلوب آن بهره مند شود .
بافت قدیم بوشهر، ساختار معماری ارزشمندی از دوره افشاریه در سواحل خلیج فارس است. این بافت به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن در ساختار شهری و معماری و همچنین استقرار کنسولگری‌های اروپایی در دوره قاجار از جمله معدود بافت‌های تاریخی کشور است. از نظر معماری، ساختمان‌های سفید رنگ دو طبقه، با شیشه‌های رنگی، متناسب با جهت وزش باد که به ویژه در فصول گرم، هدایت باد و تلطیف هوا را میسر می‌ساخته، نمونه‌ای بی‌نظیر از هوشمندی و ابتکار ایرانی در معماری جنوب ایران است. به طور کلی معماری خانه ها با اقلیم منطقه بسیار تطابق دارد. شکل عمومی آنها ساده و به سبک معماری «بیت میلانی» است. این نوع خانه ها را در بوشهر و سایر شهرهای مهم سواحل شمال خلیج فارس می توان مشاهده کرد.
در بناهای قدیمی بوشهر برای فرار از رطوبت هوا و قابل تحمل نمودن محل زندگی برای زیست ، ساختمان ها به صورت دو یا سه طبقه ساخته شده اند . درا ین بناها از طبقه هم کف به عنوان انبار و فضاهای فرعی استفاده شده ، با این کار در واقع یک واسطه بین زمین و محل زندگی ایجاد شده است. این واسطه مانع نفوذ رطوبت بالا رونده از سطح زمین به داخل ساختمان می شود.
عامل منفی دیگری که در اقلیم بوشهر وجود دارد ، گرمای زیاد هوا و نور شدید آفتاب می باشد. برای مقابله با این مشکل، علاوه بر استفاده از رنگ های روشن در بدنه ها، موقعیت قرار گیری ساختمان ها طوری است که با سایه اندازی بر یکدیگر مانع تابش مستقیم نور خورشید بر بدنه ها می شود. برای اینکه نور مستقیم خورشید وارد اتاق ها نشود از سایبان های افقی و عمودی استفاده شده است. نوع بکار گیری درها ، زوایا و فواصلی که نسبت به یک دیگر دارند ، چنان استادانه تعبیه شده که در گرمترین ایام تابستان نفس ناچیزی از باد را به نسیمی خنک و آرام بخش تبدیل می کند، زیرا اصلی ترین معضل برای ساکنین بوشهر همین گرمای طاقت فرسای تابستان است.
اما کوچه ها بر اساس نیاز ساکنین و هوای گرم منطقه ، تمامی ، بلند و نزدیک به هم قرار گرفته است. کوچه های شهر بسیار تنگ و پیچ در پیچ بود و عرض آن گاه تا 5/1 متر می رسید و از سه متر تجاوز نمی کرد. کوچه ها را عمدتا تنگ ساخته بودن تا بر رهگذران در فصل تابستان سایه افکند. شاید هم علت این امر پیروی از شیوه خانه سازی در آن زمان ولی در سطح فشرده تری بوده است. شاخصه غریب این کوچه ها پیچ وتاب های عجیب و در عین حال زیبایی است که ضمن آن که به خانه ها و به محله شکوه و عظمت داده ، هر باد تنبلی را وادار به حرکت تا انتهای کوچه می سازد.
هوا شناسی در فرهنگ عامه مردم بوشهر:
بشر از ابتدای خلقت به علت تماس نزدیک با طبیعت و مشاهده عینی پدیده های جوی همواره نسبت به کشف این پدیده ها کنجکاوی نشان داده است . اولین تجربه عینی پدیده جوی شاید مشاهده رعد و برق و آتش گرفتن جنگل ها بوده که بعد ها به کشف آتش منجر شده است. همچنین اولین کوشش انسان برای تهیه قوت و کشاورزی ، همراه با دیده بانی هوا بوده و در تمام لحظه های زندگی، نگران از سیل و توفان یا خشکسالی یا سرمای کشنده، به وضع هوا توجه توجه داشته است . از طرفی چون هوا جا و مکان معینی ندارد و رویداد های جوی به سرعت از محلی به محلی دیگر منتقل می شوند، بناچار اولین همکاری های بین المللی انسان در زمینه مسائل جوی شروع شده است. با توجه به اهمیت واثراتی که آب وهوا درزندگی ونحوه فعالیت جوامع بشری دارد، انسان ها از زمانهای خیلی دور بدان توجه داشته اند، بنابراین برحسب تجارب ، پیشینان نسبت به ثبت پدیده های جوی به سبک زمان خود اقدام نموده اند، که با توجه به اقلیم هر منطقه ، اقوام پدیده های مهم تر را مد نظر قرار داده اند، این نوع فعالیت ها در حقیقت پایه گذار دانش هواشناسی در میان نسل بشربوده است .
اهالی هر منطقه از روی تجربیات پیشینیان ، مساکن و کشت و کار خود را سامان می دهند و به علت تدوام و استمرار عوامل اقلیمی عکس العمل منطقی از خود نشان داده و در نتیجه نوع محصولات کشاورزی، معماری و بالاخره معیشت و زندگی شان را با آن هماهنگ و منطبق می سازند. به طوری که پس از مطالعات و بررسی های علمی، بعضی از تدابیر سنتی پذیرفته می شود. ولی عوام به علت عدم آشنایی و اطلاعات کافی و علمی نمی توانند با کلیمای محل خود برخورد کاملا اصولی داشته و حد اکثر بهره برداری را از محیط کسب نمایند. در این شکی نیست که آداب و سنن قومی اجتماعات بشری آیینه تمام نمای روابط ان ها با محیط طبیعی است و پیروان جبر جغرافیایی تا حدی در این مورد پیشرفته اند که معتقدات مذهبی و رسوم و آداب ملی و فلسفه و ادب و حتی زبان و خلاصه کلیه شئون مادی ومعنوی تمدن بشر را معلول عوامل محیطی دانسته اند. از این رو مطالعه عقاید و رسوم عامه و آنچه اصطلاحا آز آن به فولکلور تعبیر می شود از ارزش جغرافیایی خاص برخودار است. آن چه در نزد مردم بوشهر (چه شهری و روستایی) جنبه عملی پیدا کرده بود ، تجربه ای بود که از گذشتگان و با گذشت روزگاران به دست آورده بود . میزان گرمای تابستان را به " جذر ومد " دریا و بر آمدن و پنهان شدن ماه نسبت می داد . مثلا در سه ماهه ی تیر و مرداد و شهریور ، هر وقت هوا به شدت دم می کرد و به اصطلاح : باد از باد نمی جنبید، آن را به مد آب دریا (پر بودن آب) مربوط می دانست و به نوبه خود مد آب دریا را با حرکت ماه و روزهای آن محاسبه می کرد . ... نیز بارش زیاد فصل زمستان را در فزونی گرمای بیش از حد در تابستان آینده، بی تاثیر نمی دانست. ... نیز در هر سال، مخصوصا در دو برج میزان وعقرب دیدگان پر امید خود را به آسمان می دوخت ودر انتظار فرود باران می نشست. چون به تجربه آموخته بود که باد " قوس " (جنوب غربی) نوید آور ابر باران زا بوده و پایان دادن به محنت ایام را می رساند. به محض وزش باد قوس، بارقه ی امید بر دلش می درخشید و با امیدواری کامل این جمله استغاثه گونه را به زبان می آورد : یا الله قوس ...... یا الله بارون. طلوع ستاره " سهیل " (soheyl) را در روز دهم سنبله = شهریور را نشانه تغییر یافتن هوا و بر آمدن " سهیل " را که آگاه بودند در پانزدهم برج سنبله هر سال در آسمان " یمن " ظاهر شده و دربیستم همان برج عالمگیر می شود امید بخش سر آمدن تابستان دانسته و فرو افتادن "خورنگ" بر زمین را علامت تمام شدن سرمای زمستان قلمداد می کردند. سرطان (تیر ماه) و اسد (مرداد ماه) را به خاطر گرمای زیادش هیچگاه فراموش نمی کردند، اما شدت گرمای سرطان را افزون تر از اسد دانسته و می گفتند: گرما سرطان است، اسم اسد بد نام است. برج عقرب ( آبان ماه ) را آغاز بارش و زمان کشت غله می دانستند.
دو مورد اصطلاحی دیگر داریم به نام " باد شمال " و " باد جنوب " که با توجه به وضعیت اقلیمی منطقه جنوب ایران، هنوز سنگر پایداری خود را در برابر تهاجم وسایل صنعتی و رفاهی امروزی از دست نداده است . ... نه تنها دو واژه مذکور (باد شمال و جنوب) هنوز در زبان وگویش مردم بندر جریان دارد ، بل به دلیل نیاز بدان ها در تابستان وزمستان، از زبان افتادن آن در منطقه ساحلی جنوب ، چندان محتمل به نظر نمی رسد زیرا در فرهنگ و زبان ماهیگیران و ناخدایان ، امری غیر ممکن می نماید که مثلا به هنگام سفر کردن یا طوفانی شدن دریا ، آنان باد شمال و جنوب را از نظر دور بدارند. ...
قرص ماه آسمان که به میانه بیاید و ابرهای کمرنگ پیرامونش را بگیرند ، تابش ماهتاب ، یک دایره ی تمام می سازد.در این هنگام مردمان بومی می گویند: " ماه چمبر زده _ ماه چنبره پیرامون خود ایجاد کرده است ". چنین چشم اندازی، نمایانگرسال آباد و نویدگوی زمستان پر باران می باشد . ...
در دشتستان نشانه آمدن باران ، وزیدن باد ملایم از سوی جنوب و یا باد حاشیه کوهسار (بومی _ باد شی که (BAD-I-SIKO) می باشد. وزش باد شمال نشانه گریز و در اصطلاح جمع کردن ابرها ست.

منابع مورد استفاده:
1- آشنایی با محیط زیست ایران (استان بوشهر ) – هرمز محمودی راد و دیگران – سازمان محیط زیست ایران- 1384 2 - تاریخچه مختصر هواشناسی جهان و ایران – محمد نوریان – فصلنامه تحقیقات جغرافیایی – شماره 4 سال اول بهار 1366- موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی 3- جغرافیا در ایران – محمد حسن گنجی - موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی – 1367 4- جامعه دهقانی ایران – خسرو خسروی – انتشارات پیام – 1358 5- جغرافیای استان بوشهر – انتشارات وزارت آموزش و پرورش – 1384 6- سیمای سیاحتی استان بوشهر- سازمان ایرانگردی و جهانگردی استان بوشهر 1380 7- سمینارخلیج فارس- اداره کل انتشارات رادیو 1342 8- سنگستان جلد یکم- عبدالحسین احمدی ریشهری – بوشهر شناسی 1375 9- سنگستان جلد دوم- عبدالحسین احمدی ریشهری-انتشارات نوید شیراز 1380 10- شکوه ابوشهر- سام رسایی کشوک –انتشارات شروع 1384 11- فرهنگنامه بوشهر- سید جعفر حمیدی وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی 1380 12- فلسفه جغرافیا -حسین شکوهی -گیتا شناسی 1364 13- کارنامه دشتستان -حیدر عرفان انتشارات نوید شیراز 1379 14- کاربرد آب و هوا شناسی – مجید زاهدی – رشد آموزش جغرافیا شماره 24 15- مبانی جغرافیای انسانی – جواد صفی نژاد – دانشگاه تهران -1364 16- مقدمه ای بر جغرافیای پزشکی ایران – زردشت هوشور- جهاد دانشگاهی